O'zbek tili grammatikasi mashqlari

O’zbek tili grammatikasi mavzulari

Yangi tilni o’rganish qiyin, ammo foydali ish bo’lishi mumkin. Asosan O‘zbekiston va qo‘shni viloyatlarda so‘zlashuvchi turkiy til bo‘lmish o‘zbek tili ham bundan mustasno emas. O‘zbek tilini o‘rganish o‘zining aglutinativ xususiyatlari va tuzilmalari bilan uning grammatikasini tushunishga tizimli yondashishni talab qiladi. Ushbu qoʻllanmada oʻzbek tili grammatikasining til oʻrganish uchun mantiqiy ketma-ketlikda asosiy yoʻnalishlari, ot va artikl kabi asoslardan boshlab, zamon va gap qurilishi kabi murakkabroq sohalarga oʻtgan holda bayon etilgan.

1. Ismlar:

O’zbek tilidagi sayohatingizni otlarni o’rganishdan boshlang. Bu umumiy va tegishli otlar kabi otlarning turli toifalarini, shuningdek ularning ko’plik shakllarini tushunishni o’z ichiga oladi. Ko‘plik qo‘shimchasini -lar va bosh qo‘shimchalarni -ni, -ga, -da, -dan, -ning kabilarni o‘rganing.

2. Maqolalar:

O‘zbek tilida maqolalar yo‘q. Aniqlikning kontekst, so‘z tartibi va to‘g‘ridan-to‘g‘ri predmet belgisi -ni bilan ifodalanishini tushunish gap qurilishida hal qiluvchi ahamiyatga ega.

3. Sifatlar:

O‘zbek tilidagi sifatlar odatda o‘z otlaridan oldin keladi, ayrim hollarda ingliz tilidan farqli o‘laroq. Ular jinsi yoki soni bo’yicha kelishmaydi. -roq va eng yordamida qiyosiy va ustun qo‘shimchalar yasash va juda kabi kuchaytirgichlar ma’noga qanday ta’sir qilishini bilib oling.

4. Olmoshlar/aniqlovchilar:

Olmosh va aniqlovchilar oʻzbek tilida muhim; ular otlarni almashtiradi va miqdor, egalik va boshqalar haqida ma’lumot beradi. Kishilik olmoshlari, bu, shu, u kabi koʻrsatkichli olmoshlar, -im, -ing, -i kabi egalik qoʻshimchalari va ularning toʻgʻri qoʻllanilishi uchun hol sonlari bilan qanday qoʻshilishini bilib oling.

5. Fe’llar:

O‘zbek tilidagi fe’llar zamon, jihat, mayl, shaxsga ko‘ra turli shakllarga ega. Hozirgi odatdosh -adi va hozirgi progressiv -yapti yoki -moqda bilan boshlang, so’ngra sodda o’tmish -di, natijaviy -gan va -adi va -moqchi kabi kelasi iboralarni o’rganing.

6. Zamonlar:

Fe’l shakllarini o‘zlashtirgandan so‘ng o‘zbek tilining zamon va tomonlarini chuqurroq o‘rganing. Bu hozirgi odatiy, hozirgi progressiv, oddiy o’tmish, natijaviy yoki eksperimental -gan va kelajak shakllari o’rtasidagi farqlarni, shuningdek, ularning turli kontekstlarda va registrlarda qanday ishlatilishini tushunishni o’z ichiga oladi.

7. Vaqtni taqqoslash:

O‘zbek tilidagi zamonlarni qiyoslash voqealar ketma-ketligi va tomonlarini tushunishga yordam beradi. Xuddi shu fe’lni odatiy, progressiv, o‘tgan, natijaviy va kelasi shakllari bo‘yicha taqqoslash o‘zbek tilini yaxshiroq tushunish imkonini beradi.

8. Progressiv:

O‘zbek tilida progressiv so‘z davom etayotgan harakatni ifodalash uchun ishlatiladi. -yap- yoki -moqda ko‘rsatkichlari fe’l o‘zakiga bog‘lanib yoki analitik yasamalarda yotmoq kabi ko‘makchi bilan yasaladi.

9. Mukammal progressiv:

Bu ma’lum bir nuqtaga qadar davom etgan harakatlarni ifodalash uchun ishlatiladi. Oʻzbek tilida esa -ib kelmoq yoki -ib turmoq kabi konstruksiyalar bilan yoki oʻtgan koʻrsatkichni belgilash uchun edi bilan progressiv shakldan foydalaniladi.

10. Shartlar:

Shartlar faraziy vaziyatlarni va ularning mumkin bo’lgan natijalarini ifodalaydi. Ular o‘zbek grammatikasining muhim qismi bo‘lib, til ko‘nikmalaringizni murakkablashtiradi. Ko’pincha agar bilan -sa qo’shimchasini ishlating va -gan bo’lardi yoki bo’lganida kabi qoliplar bilan qarama-qarshi faktlar hosil qiling.

11. Qo‘shimchalar:

O‘zbek tilidagi qo‘shimchalar fe’l, sifat yoki boshqa qo‘shimchalarni o‘zgartiradi. Ular usul, joy, vaqt, daraja va boshqalar haqida ma’lumot beradi. Koʻpgina qoʻshimchalar lugʻaviy boʻlib, baʼzilari -cha yoki -lab qoʻshimchalari bilan yasaladi.

12. Old qo‘shimchalar:

Old qo‘shimchalar so‘z va iboralarni bir-biriga bog‘laydi. O‘zbek tilida bu munosabatlar, eng avvalo, ergash gaplar bilan emas, balki hol oxiri va ergash gaplar bilan ifodalanadi. -da, -dan, -ga kabi hol qo‘llanilishini hamda uchun, bilan, oldin, keyin, tomon, kabi kabi umumiy qo‘shimchalarni o‘rganing.

13. Gaplar:

Nihoyat, jumlalar tuzishni mashq qiling. Bu avval o‘rganilgan barcha grammatika nuqtalarini kontekstda qo‘llashni o‘z ichiga oladi, bu esa o‘zbek tilini har tomonlama tushunishni ta’minlaydi. Odatda SOV soʻz tartibiga, mi savol zarrachasiga va feʼllar uchun -ma, nominal predikatlar uchun esa inkorga eʼtibor bering.