Rêzimana Îtalî

شارەزایی لە هونەری ڕێزمانی ئیتالی : ڕێنیشاندەری کۆتایی تۆ

چاو، ئارەزوومەندانی زمان! ئامادەیت بۆ چوونە ناو جیهانی ڕێزمانی ئیتاڵی؟ تۆ هاتوویتە شوێنی ڕاست پڕە لە زانیاری کە ئاسانە بۆ هەرس کردن و گفتوگۆکردن لە ئاوازی گفتوگۆدا، ئەم وتارە ڕێبەریت دەکات بەناو جیهانی سەرنجڕاکێش (و هەندێک جار فێڵاو) ڕێزمانی ئیتالی تا بتوانیت بە متمانەوە ڕستە دروست بکەیت و گفتوگۆی مانادار لەگەڵ قسەکەرانی ڕەسەن بکەیت. کەواتە، پشتێنە ببەستە، و با دەست پێبکەین!

بەڵام سەرەتا، بۆچی ڕێزمانی ئیتاڵی؟

ئەگەر تۆ ئیتالی فێر دەبیت، بناغەیەکی بەهێز لە ڕێزمان زۆر گرنگە بۆ قسەکردن، خوێندنەوە و نووسینی ڕەوان. ڕێزمانی ئیتالی لەوانەیە لە سەرەتادا ئاڵۆز بێت، بەڵام تاڕادەیەک ئاسانە کاتێک دابەشی دەکەیت بۆ پارچەی بچووکتر و ئاسانتر. کەواتە، با گەشتەکەت دەست پێبکەین بۆ شارەزایی لە ڕێزمانی ئیتاڵی!

1. ناوەکان، وتارەکان و ڕەگەز

ناوە ئیتاڵییەکان لە دوو ڕەگەز دێن: نێر و مێ. بە پێچەوانەی ئینگلیزی، کە ڕەگەزی ناوەکە گرنگ نییە، ئیتالی پێویستی بە ڕەگەزی دروست هەیە بۆ دروستکردنی ڕستە گونجاو. ئایا دەتوانیت ڕەگەزی ناوەکانی وەک “tavolo” (خشتە) یان “casa” (ماڵ) بزانیت؟ ئەگەر تۆ وشەی نێرینەت بۆ “تاڤۆلۆ” و مێینەت بۆ “کاسا” پێشبینی کردبێت، ئافەرین!

لە ئیتاڵی، ناوەکان بەزۆری بە “-o” بۆ نێرینە و “-a” بۆ مێ کۆتایی دێت. جیاوازی هەیە—هەندێک وشە بە “-e” کۆتایی دێت و دەشێت هەر یەکێک لە ڕەگەزەکان بێت—بەڵام لە ئێستادا، با ئەم بنەما بنچینەییانە لەبەرچاو بگرین.

ئێستا، با قسە لەسەر وتارەکان بکەین. هەروەک لە ئینگلیزیدا، پێویستمان بە وتارە پێش ناوەکان. ئیتالی وتاری دیاریکراوی هەیە (il, lo, la, i, gli, le) و نادیار (un, uno, una).

کەواتە، چۆن کام وتاری دیاریکراو هەڵبژێرین بۆ بەکارهێنان؟

– “il” و “i” بۆ ناوە نێرینەکان کە بە بێدەنگ دەست پێدەکەن، بۆ نمونە، il libro (کتێب)، i libri (کتێبەکان)
– “lo” و “gli” بۆ ناوە نێرینەکان کە بە “s” دەست پێدەکەن و دواتر بێدەنگ، بزوێن (جگە لە “u”)، یان “z”، بۆ نمونە، lo studente (خوێندکار)، gli studenti (قوتابیەکان)
– “la” و “le” بۆ ناوە مێینەکان، بۆ نمونە، la casa (ماڵ)، le case (ماڵەکان)

2. ئاوەڵناوەکان و ڕێکەوتن

ئاوەڵناوەکان لە ئیتالی دەبێت لەگەڵ ئەو ناوە هاوڕا بن کە لە رەگەز و ژمارەدا دەیگۆڕن. بۆ نموونە، بۆ وەسفکردنی پیتزایەکی بەتام، تۆ دەڵێیت “una pizza deliziosa” نەک “delizioso”. لەبیرت بێت، ئاوەڵناوەکە بەزۆری دوای ناوی ئیتاڵی دەکەوێت.

3. فرمانەکان، زمان و ئاوەدان

فرمانی ئیتالی بەشێکی سەرەکی ڕێزمانن. سێ جۆری فرمان هەیە (-are, -ere, and -ire) و تەنێک فرمانی ناڕێک، بۆیە ئێمە کارەکانمان بۆ بڕیووە! بۆ ئەوەی تێڕوانینێکی خێرات پێبدەم، با کاتی ئێستای فرمانە ئاساییەکان داپۆشین.

– “-are” فرمانەکان: بۆ نمونە، parlare (قسەکردن): io parlo, tu parli, lui/lei parla, noi parliamo, voi parlate, loro parlano
– فرمانەکانی “-ere”: بۆ نمونە، leggere (بۆ خوێندنەوە): io leggo, tu leggi, lui/lei legge, noi leggiamo, voi leggete, loro leggono
– فرمانەکانی “-ire”: بۆ نمونە، finire (بۆ تەواوکردن): io finisco، tu finisci، lui/lei finisce، noi finiamo، voi finite، loro finiscono

لەبیرت بێت، ئەمە تەنها لوتکەی چیای بەفرینەکەیە! زۆر زمان و فرمانی ناڕێک هەیە بۆ فێربوون، بەڵام هەموو گەشتێک بە یەک هەنگاو دەست پێدەکات.

4. پێشبڕکێ، جێناوەکان، و زیاتریش!

ڕێزمانی ئیتالی چەندین پێکهاتەی تری هەیە وەک پێشبڕکێکان (di, a, da, in, su, هتد)، جێناوەکان (io, tu, lui/lei, هتد)، فرمانە پەرچەکردارەکان، و دەربڕینەکانی زاراوە. هەر پێکهاتەیەک کلیلی کردنەوەی ڕەوانی تۆیە، بۆیە هەنگاو بە هەنگاو بهاوێژە.

لە کۆتاییدا، هیچ کورتە ڕێیەک نییە بۆ شارەزایی لە ڕێزمانی ئیتاڵی. پێویستی بە بەردەوامی و ڕاهێنان و ئارامگرتن هەیە. بەڵام کاتێک لێی تێگەیشتیت، دەتوانیت جوانی قسەکردن بە زمانی ئیتالی ئەزموون بکەیت، کەلتوور و مێژووی دەوڵەمەند بدۆزیتەوە، و ڕێزگرتنت بۆ زمانەکە قووڵتر بکەیتەوە. Buona fortuna!