Basisbegrippen in de Astronomie

Ғарыш – Ruimte
De term “ғарыш” verwijst naar de oneindige uitgestrektheid buiten de aardse atmosfeer. Dit is de ruimte waarin planeten, sterren en andere hemelse lichamen zich bevinden.

Ғарышта көптеген галактикалар бар.

Жұлдыз – Ster
Een “жұлдыз” is een hemellichaam dat licht en warmte uitstraalt door nucleaire fusie in zijn kern. Onze zon is een voorbeeld van een ster.

Күн – бізге ең жақын жұлдыз.

Планета – Planeet
Een “планета” is een groot hemellichaam dat om een ster draait. In ons zonnestelsel zijn er acht planeten, waaronder de aarde.

Жер – біздің Күн жүйесіндегі үшінші планета.

Hemelse Lichamen en Verschijnselen

Ай – Maan
De “ай” is de natuurlijke satelliet die om de aarde draait. Het heeft een grote invloed op de getijden van onze oceanen.

Айдың фазалары әртүрлі болады.

Күн – Zon
De “Күн” is de ster in het centrum van ons zonnestelsel. Het is de belangrijkste bron van energie voor alle leven op aarde.

Күн энергиясы тіршілік үшін маңызды.

Галактика – Melkweg
Een “галактика” is een enorm systeem van sterren, stof en gas, bijeen gehouden door zwaartekracht. Onze melkweg heet de Melkweg.

Біздің галактикамыз – Құс жолы.

Комета – Komeet
Een “комета” is een klein hemellichaam dat bestaat uit ijs, stof en rots. Wanneer het dicht bij de zon komt, begint het te sublimeren en vormt het een heldere staart.

Галлея кометасы әр 76 жылда бір рет келеді.

Instrumenten en Technologie

Телескоп – Telescoop
Een “телескоп” is een instrument dat wordt gebruikt om verre objecten in de ruimte te observeren. Het vergroot beelden van sterren, planeten en andere hemelse lichamen.

Телескоп арқылы жұлдыздарды бақылауға болады.

Спутник – Satelliet
Een “спутник” is een object dat door mensen is gemaakt en in een baan om de aarde of een andere planeet is geplaatst. Satellieten worden gebruikt voor communicatie, navigatie en weersvoorspellingen.

Байқоңырдан жаңа спутник ұшырылды.

Зонд – Ruimtesonde
Een “зонд” is een onbemand ruimtevaartuig dat is ontworpen om gegevens te verzamelen over verschillende delen van het zonnestelsel en daarbuiten.

Вояджер зондтары Күн жүйесінен шығып кетті.

Ракета – Raket
Een “ракета” is een voertuig dat wordt gebruikt om satellieten, astronauten en andere ladingen de ruimte in te sturen. Het werkt door middel van krachtige raketmotoren.

Ракета ұшыру кезінде үлкен дыбыс шығарады.

Concepten en Theoretische Begrippen

Қара тесік – Zwart gat
Een “қара тесік” is een regio in de ruimte waar de zwaartekracht zo sterk is dat niets, zelfs geen licht, kan ontsnappen. Zwarte gaten ontstaan meestal door het instorten van grote sterren.

Қара тесіктен ештеңе шыға алмайды.

Жарық жылдамдығы – Lichtjaar
Een “жарық жылдамдығы” is de afstand die licht in één jaar aflegt. Het wordt gebruikt om de afstanden tussen sterren en andere hemelse objecten te meten.

Бізден ең жақын жұлдыз 4 жарық жылдамдығында орналасқан.

Ғарыш станциясы – Ruimtestation
Een “ғарыш станциясы” is een groot voertuig in een baan om de aarde waar astronauten kunnen leven en werken voor langere periodes. Het internationale ruimtestation ISS is een bekend voorbeeld.

Ғарыш станциясында өмір сүру қиын.

Космонавт – Kosmonaut
Een “космонавт” is een persoon die is opgeleid om deel te nemen aan ruimtevluchten. In de westerse wereld wordt vaak de term “astronaut” gebruikt.

Қазақтан шыққан алғашқы космонавт Тоқтар Әубәкіров болды.

Ruimtevaartprogramma’s en Missies

Байқоңыр – Bajkonoer
“Байқоңыр” is de grootste en oudste ruimtebasis ter wereld, gelegen in Kazachstan. Het is de lanceerbasis voor veel van de Russische ruimtevaartuigen.

Байқоңырдан алғашқы адам ғарышқа ұшты.

Аполлон – Apollo
“Аполлон” was een Amerikaans ruimtevaartprogramma dat tot doel had mensen op de maan te laten landen en veilig terug te brengen naar de aarde. Apollo 11 was de eerste succesvolle maanlanding.

Аполлон 11 миссиясы тарихта маңызды рөл атқарады.

Марс – Mars
“Марс” is de vierde planeet van de zon en een van de meest onderzochte planeten in ons zonnestelsel. Het wordt ook wel de “rode planeet” genoemd vanwege zijn roodachtige uiterlijk.

Марсқа ұшу миссиялары болашақта жүзеге асырылуы мүмкін.

Пионер – Pioneer
“Пионер” was een reeks Amerikaanse ruimtesondes die werden gelanceerd om de buitenste planeten van ons zonnestelsel en daarbuiten te verkennen. Pioneer 10 was de eerste sonde die door de asteroïdengordel reisde.

Пионер зондтары біздің Күн жүйесінен алыстап барады.

Conclusie

Het leren van ruimte- en astronomietermen in het Kazachs kan een leuke en nuttige manier zijn om je taalvaardigheden te verbeteren. Of je nu een beginner bent of al gevorderd in het Kazachs, het begrijpen van deze wetenschappelijke termen kan je helpen om meer betrokken te raken bij interessante gesprekken en om wetenschappelijke literatuur beter te begrijpen. Hopelijk heeft dit artikel je geholpen om een goed begin te maken met het leren van deze fascinerende termen. Veel succes met je taalstudie!