Wat zijn bijwoorden in de Kroatische grammatica?

Bijwoorden (in het Kroatisch: prilozi) zijn woorden die gebruikt worden om werkwoorden, bijvoeglijke naamwoorden of andere bijwoorden nader te bepalen. Ze geven extra informatie over de manier, tijd, plaats, oorzaak of graad van een handeling of eigenschap. In tegenstelling tot bijvoeglijke naamwoorden veranderen bijwoorden niet in geslacht, getal of naamval.

• Voorbeeld: „On trči brzo.” (Hij rent snel.) – Het bijwoord „brzo” geeft aan hoe hij rent.
• Voorbeeld: „Vrlo je pametan.” (Hij is erg slim.) – Het bijwoord „vrlo” versterkt het bijvoeglijk naamwoord „pametan”.

De basisprincipes van bijwoordvorming in het Kroatisch

In het Kroatisch worden veel bijwoorden gevormd uit bijvoeglijke naamwoorden door middel van specifieke uitgangsvormen. De meest voorkomende methode is het toevoegen van de uitgang -o aan het bijvoeglijk naamwoord in de onzijdige vorm. Dit is een eenvoudige en systematische manier om bijwoorden te maken.

Vorming uit bijvoeglijke naamwoorden

De meest gebruikte regel is:

• Neem het bijvoeglijk naamwoord in de onzijdige vorm (meestal eindigend op -o of -e).
• Gebruik deze vorm als bijwoord.

Voorbeelden:

Uitzonderingen en onregelmatigheden

Hoewel de meeste bijwoorden gemakkelijk gevormd worden, zijn er enkele uitzonderingen en onregelmatige vormen waar je rekening mee moet houden:

• Bijvoeglijke naamwoorden die niet eindigen op -o in de onzijdige vorm: Sommige bijvoeglijke naamwoorden hebben onregelmatige onzijdige vormen of worden niet rechtstreeks omgezet in bijwoorden.
• Bijwoorden die niet van bijvoeglijke naamwoorden afgeleid zijn: Er bestaan ook bijwoorden die een eigen vorm hebben en niet afgeleid zijn van bijvoeglijke naamwoorden, zoals „danas” (vandaag), „tamo” (daar), „ovdje” (hier).

Bijwoorden van plaats, tijd en wijze

Bijwoorden van plaats (prilozi mjesta)

Deze bijwoorden geven aan waar een handeling plaatsvindt:

• ovdje – hier
• tamo – daar
• gore – boven
• dolje – beneden
• iza – achter

Bijwoorden van tijd (prilozi vremena)

Deze geven aan wanneer iets gebeurt:

• danas – vandaag
• jučer – gisteren
• sutra – morgen
• odmah – meteen

Bijwoorden van wijze (prilozi načina)

Deze omschrijven hoe iets gebeurt, vaak gevormd uit bijvoeglijke naamwoorden:

• polako – langzaam
• glasno – hard (geluid)
• tiho – zacht, stil
• brzo – snel

Comparatief en superlatief van bijwoorden

Net als bijvoeglijke naamwoorden kunnen bijwoorden in het Kroatisch ook worden vergroot of verkleind met comparatief en superlatief. Deze vormen worden meestal gevormd met specifieke voorvoegsels of woorden.

Comparatief

• Voor de comparatief wordt vaak het woord više (meer) gebruikt, gevolgd door het bijwoord.
• Voorbeeld: „brzo” (snel) → „više brzo” (sneller) – Hoewel dit grammaticaal begrijpelijk is, wordt vaak de comparatief van het bijvoeglijk naamwoord gebruikt met een bijwoordelijke constructie.

Superlatief

• Het superlatief wordt gevormd met het woord najviše (meest) + bijwoord.
• Voorbeeld: „najviše brzo” (het snelst) – Vaak worden ook andere uitdrukkingen gebruikt voor het superlatief van bijwoorden.

Let op: De comparatief en superlatief van bijwoorden zijn minder gebruikelijk dan die van bijvoeglijke naamwoorden en worden soms omschreven met andere constructies.

Bijwoorden in samengestelde vormen en vaste uitdrukkingen

In het Kroatisch bestaan ook samengestelde bijwoorden en vaste uitdrukkingen waarin bijwoorden voorkomen. Deze zijn belangrijk om te herkennen voor een vloeiend taalgebruik.

• iznenada</ – plotseling
• skoro pa – bijna
• po malo – beetje bij beetje
• odjednom – ineens