ڕاهێنانی ڕێزمانی مەکدۆنی

مەقدۆنی، زمانێکی سلاڤی باشوور، زمانی فەرمی مەقدوونیایە. زیاتر لە دوو ملیۆن کەس لە سەرانسەری جیهان قسەی پێدەکەن و ئەزموونێکی زمانەوانی بێهاوتا پێشکەش دەکات بەهۆی یاساکانی ڕێزمان و وشەگەلی دەوڵەمەند. ئەم ڕێنماییە تێڕوانینێکی گشتی لەسەر بابەتە گرنگەکانی ڕێزمانی مەکدۆنیەت پێشکەش دەکات، کە بە زنجیرەیەک رێکخراون کە پرۆسەی فێربوونت ئاسان دەکات. لە زەمەنەکانەوە تا پێکهاتەی ڕستە، ئێمە هەموو زانیاریە پێویستەکان دەخەینە ڕوو بۆ یارمەتیدانت بۆ دەستپێکردنی گەشتەکەت بۆ شارەزایی لە زمانی مەکدۆنی.

1. ناوەکان:

وەک زمانە سلاڤیەکانی تر، ناوە مەکدۆنییەکان سێ ڕەگەزیان هەیە (نێرین، مێ و بێلایەن) و بۆ حاڵەت و ژمارە وەرگیراون. فێربوونی ڕەگەز و هەڵگەڕانەوەی ڕاست زۆر گرنگە بۆ دروستکردنی ڕستەی ڕاست لە ڕووی ڕێزمانیەوە.

2. وتارەکان:

زمانی مەکدۆنیا تەنها یەک وتاری دیاریکراوی هەیە، کە بەپێی ڕەگەز و حاڵەت دەگۆڕێت. هیچ وتارێکی نادیار لە زمانی مەکدۆنیدا نییە، بەڵام ژمارەی “one” دەتوانرێت بە هەمان شێوە بەکار بهێنرێت.

3. ئاوەڵناوەکان:

ئاوەڵناوەکان لە مەکدۆنیدا هاوڕان لەگەڵ ئەو ناوانەی کە لە ڕەگەز، ژمارە و حاڵەتدا دەستکاری دەکەن. هەردوو شێوەی درێژ و کورتیان هەیە، کە لە چوارچێوەی جیاوازدا بەکاردەهێنرێن.

4. جێناوەکان/بڕیاردەرەکان:

مەکدۆنیا جێناو و بڕیاردەری جۆراوجۆری هەیە، کە گرنگن بۆ دروستکردنی ڕستە. ناوەکان دەگۆڕن یان دەگۆڕن و لە ڕەگەز، ژمارە و حاڵەتدا لەگەڵیان هاوڕان.

5. فرمانەکان:

فرمانەکان ناوەندی ڕێزمانی مەکدۆنییە. بۆ کەس و ژمارە تێکەڵ دەبن و زمان و لایەن و مەزاجی جۆراوجۆریان هەیە.

6. زەمەنەکان:

مەکدۆنیا سێ کاتی سەرەکی هەیە: ڕابردوو، ئێستا و داهاتوو. بە بەکارهێنانی ئاوەدانی فرمانی جیاواز و فرمانی یاریدەدەر پێک هاتوون. زۆر گرنگە لە پێکهێنان و بەکارهێنانی هەر زەمەنێک تێبگەین بۆ دەربڕینی کردارەکان و ڕووداوەکان بە دروستی.

7. بەراوردکردنی گرژی:

بەراوردکردنی کردار و ڕووداوەکان لە کاتی جیاوازدا گرنگە بۆ گەیاندنی مانا. لە مەکدۆنی، ئەم بەراوردکردنە بە بەکارهێنانی شێوەی فرمانی دیاریکراو و فرمانی یاریدەدەر بەدەست دێت.

8. پێشکەوتوو:

لایەنی پێشکەوتنخواز لە زمانی مەکدۆنیدا بەکاردێت بۆ ئاماژەکردن بە کردارە بەردەوامەکان. بە بەکارهێنانی کاتی ئێستای فرمانی “to be” و ئێستای چالاک فرمانی سەرەکی پێک هاتووە.

9. پێشکەوتنخوازی تەواو:

ئەم لایەنە لایەنە پێشکەوتووەکان و تەواوەکان تێکەڵ دەکات بۆ وەسفکردنی ئەو کردارانەی کە لە ڕابردوودا بەردەوام بوون و پەیوەندییان بە ئێستاوە هەیە. بە بەکارهێنانی کاتی ئێستای فرمانی “بوون” و پاشماوەی چالاک لە فرمانی سەرەکی پێک هاتووە.

10. ئاوەڵناوەکان:

ئاوەڵناوەکان لە زمانی مەکدۆنیدا بەکاردەهێنرێن بۆ گۆڕینی فرمان، ئاوەڵناو، یان ئاوەڵناوەکانی تر. ئەوان بەزۆری شێوەیان ناگۆڕن و بە ئاسانی دەتوانرێت بە کۆتاییە ئاساییەکانیان بناسرێنەوە.

11. مەرجەکان:

مەقدۆنیی سێ جۆر مەرجی هەیە: راستەقین، ناڕاستەقینە و شاراوە. ئەوان بەکاردەهێنرێن بۆ دەربڕینی بارودۆخە گریمانەییەکان و دەرئەنجامەکانیان.

12. پێشگرەکان:

پێشبڕکێکان لە مەکدۆنیدا گرنگن بۆ دروستکردنی دەستەواژە و ڕستە. ئەوان پەیوەندی جۆراوجۆر لە نێوان وشەکاندا دەردەخەن، وەک شوێن، ئاراستە، کات، یان هۆکار.

13. ڕستەکان:

تێگەیشتن لە پێکهاتەی ڕستەکانی مەکدۆنیا زۆر گرنگە بۆ پەیوەندی کاریگەر. ڕستەکانی مەکدۆنیا بە شێوەیەکی ئاسایی پەیڕەوی ڕیزبەندی وشەی بابەت-فرمان-تەن (SVO) دەکەن، بەڵام جیاوازی دەکرێت بە گوێرەی جەختکردنەوە و دەق.