Rêzimana Ukraynayî

ڕێبەرێکی گشتگیر بۆ شارەزایی ڕێزمانی ئۆکراینی

زمانی ئۆکرانی، زمانێکی جوان و میلۆدی، بایەخێکی زۆری لە لایەن ئارەزوومەندانی زمان لە سەرانسەری جیهاندا بەلای خۆیدا ڕاکێشاوە. فێربوونی ئۆکراینی دەستگەیشتنت بە کەلەپووری کلتوری دەوڵەمەند دەبەخشێت و توانای پەیوەندیکردن لەگەڵ ملیۆنەها کەس لە ئۆکرانیا و وڵاتانی دراوسێ دەدات. لە کاتێکدا چوونە ناو ڕێزمانی ئۆکرانی لەوانەیە لە سەرەتادا ترسناک بێت، بوونی بناغەیەکی بەهێز یارمەتیت دەدات وردەکارییەکانی زمانەکە بدۆزیتەوە و بە تەواوی جوانی ئەو زمانە بزانیت. ئەم وتارە هەنگاو بە هەنگاو ڕێنماییت دەکات لە بنچینەکانی ڕێزمانی ئۆکرانی، ئامادەت دەکات بۆ ئەوەی بە متمانەوە گەشتی زمانەکەت دەست پێبکەیت.

1. شارەزایی لە ناوە و حاڵەتەکانی ئۆکراینی

خەسڵەتێکی سەرەکی ڕێزمانی ئۆکراینی سیستەمی حاڵەتەکەیەتی. لەکاتی بەکارهێنانی ناوەکان، پێویستە ڕەگەزەکەیان بزانیت (نێرین، مێینە، یان بێلایەن)، و ئاگاداری ئەو دەقە بیت کە لەوانەیە پێویستی بە گۆڕانکاری لە کۆتاییەکانیان هەبێت. زمانی ئۆکرانی حەوت حاڵەتی هەیە:

– ناو: بابەتی ڕستەیەک

– جێنتیڤی: ئاماژە بە خاوەنداری، چەندێتی، و نکۆڵی کردن دەکات

– Dative: تەنی ناڕاستەوخۆ یان جوڵە بەرەو ئامانجێک

– تۆمەتبار: ئامانجی ڕاستەوخۆ یان جوڵە کە ئامانجی شتێک بێت

– ئامراز: واتە واتە مەبەست یان ئامرازی کردار

– شوێن: شوێن نیشان دەدات

– Vocative : بەکاردێت بۆ ئاراستەکردن یان بانگکردنی کەسێک

پێویستە سەرنج بدەیت لە کۆتایی ناوەکان و لادانەکان، چونکە بە گوێرەی حاڵەتی بەکارهاتوو دەگۆڕن، و ڕەگەز و ژمارەی ناوەکە.

2. ڕێنیشاندەری سیستەمی فرمانی ئۆکرانی

فرمانەکانی ئۆکراینی بە گوێرەی کەس، ژمارە، زمان، مەزاج و دەنگ ئاوەدان دەکرێن. لە زمانی ئۆکرانی، فرمانەکان چوار لایەن هەن – تەواو، ناتەواو، دووبارە، و سەرەتایی:

– تەواو: ئاماژەیە بە کردارە تەواوکراوەکان

– ناتەواو: وەسفی کردارە بەردەوامەکان، خوو، یان دووبارەبوونەوە دەکات

– دووبارەکردنەوە: کردارەکان دەگوازێتەوە کە دووبارە دەبنەوە لە ماوەیەکی دیاریکراودا

– سەرەتایی: ئاماژە بە سەرەتای کردارێک دەکات

بۆ گەڕان بەناو سیستەمی فرمانی ئۆکرانی، پێویستە خۆت بە سێ ئاوەدانی فرمانی سەرەکی ئاشنا بکەیت. پرۆسەی ئاوەڵکردن بریتییە لە گۆڕینی کۆتاییەکانی ڕەگی فرمان بە گوێرەی زەمەن، مەزاج و بابەت.

3. تەواوکردنی ئاوەڵناوەکان و جێناوەکانی ئۆکرانیا

ئاوەڵناوەکان لە ئۆکرانیدا دەبێت لەگەڵ ئەو ناوە هاوڕا بن کە وەسفی دەکەن، لە ڕەگەز، ژمارە و حاڵەت. ئەمە مانای ئەوەیە کاتێک ئاوەڵناوێک بەکار دەهێنیت، پێویستە ئاگاداری کۆتاییەکانی بیت، چونکە دەگۆڕێن بۆ ئەوەی لەگەڵ ناوەکە ڕێک بکەون. سەرەڕای ئەوەش، ئاوەڵناوەکان لە ئۆکرانیدا دەکرێ درێژ یان کورت بن، هەریەکەیان بەپێی دەقەکە بەکارهێنانیان هەیە.

جێناوەکان لە جیاتی ناوەکان بەکاردەهێنرێن و هەروەها دەبێت هاوڕا بن لەگەڵ ئەو ناوەی کە جێگەی دەگرنەوە، لە ڕەگەز، ژمارە و حاڵەت. جێناوە کەسییەکان لە ئۆکراینی بریتین لە “я” (I)، “ти” (تۆ، تاک)، “він/вона/воно” (he/she/it)، “ми” (ئێمە)، “ви” (تۆ، کۆ یان فەرمی)، و “вони” (ئەوان). هەروەها جێناوە خاوەندارێتی و نیشاندەری و ڕێژەیی لە ئۆکرانیدا هەیە.

4. کۆکردنەوەی هەمووی بەیەکەوە: پێکهاتەی ڕستە

ئۆکرانی پەیڕەوی پێکهاتەی ڕستەی بابەت-فرمان-تەن (SVO) دەکات، هاوشێوەی ئینگلیزی. لەگەڵ ئەوەشدا، بە پێچەوانەی ئینگلیزی، ئۆکرانی نەرمی زیاتری هەیە لە ڕیزبەندی وشەکان بەهۆی سیستەمی حاڵەتەکانی. ئەم نەرمیییە قسەکەران توانا دەدات جەخت لەسەر وشە یان بیرۆکەی دیاریکراو بکەنەوە بە دانانی لە شوێنی جیاواز لەناو ڕستەکەدا. لە کاتێکدا شارەزایی لەم بەهرەیە لەوانەیە کاتی بوێت بەڵام یارمەتیت دەدات بە زمانی ئۆکرانی هونەرانەتر و نەرمتر خۆت دەرببڕیت.

کۆتایی

کاتێک دەست دەکەیت بە گەشتی زمانی ئۆکرانی، لەبیرت بێت کە شارەزایی لە ڕێزمان پێویستی بە ڕاهێنان و بەردەوامی هەیە. بەرە بەرە بە لایەنە جۆراوجۆرەکانی ڕێزمانی ئۆکراینی ئاشنا ببە، لە ناوەکان و حاڵەتەکانەوە تا فرمان و پێکهاتەی ڕستە. چێژ لە پرۆسەی فێربوون وەربگرە و چێژ لە جوانی و دەربڕینی زمانی ئۆکرانی وەربگرە. Вдачі! بەختێکی باش