Rêzimana Portekîzî

ڕێنمایی دەستپێکەران بۆ تێگەیشتن لە ڕێزمانی پورتوگالی

ئەگەر پلانی گەشتێک بۆ پورتوگال دابڕێژیت یان تەنها ئارەزووت لە شارەزایی لە زمانێکی نوێ هەیە، فێربوونی پورتوگالی دەتوانێ ئەزموونێکی سەرنجڕاکێش و پڕ خەڵاتبەخش بێت. یەکێک لە لایەنە گرنگەکانی فێربوونی زمانی پورتوگالی، وەک هەر لایەنێکی تر، تێگەیشتنە لە ڕێزمانەکەی. ئەم وتارە ڕێنماییت دەکات بەناو بنەماکانی ڕێزمانی پورتوگالی، ئامۆژگاری و تێڕوانینی گرنگت پێشکەش دەکات بۆ یارمەتیدانت بۆ گەڕان و پەیوەندی کردن بە ئاسانی. کەواتە، ئەگەر چاوەڕێی چوونە ناو جیهانی پورتوگالی بوویت، با دەست پێبکەین!

1. بنچینەکان: ناوەکان، جێناوەکان، و وتارەکان

وەک لە ئینگلیزیدا، ڕێزمانی پورتوگالی لەسەر ناو، جێناو و وتارەکان بنیات نراوە. ناوەکان لە پورتوگالی دەکرێ نێر یان مێ بن، و گرنگە ڕەگەز دیاری بکرێت بۆ پێکهێنانی ڕستەی گونجاو. بۆ نموونە، “o menino” واتە “کوڕ”، لە کاتێکدا “a menina” بۆ “کچ” وەردەگێڕدرێت.

جێناوەکان لە پورتوگالی، وەک ئینگلیزی، وەک جێگرەوەی ناوەکان کار دەکەن. ئەوانیش ڕەگەزیان هەیە. جێناوە کەسییەکان بریتین لە eu (I)، você/tu (you)، ele/ela (he/she)، nós (ئێمە)، و eles/elas (ئەوان).

وتارە دیاریکراوەکان (the) و وتارە نادیارەکان (a/an) هەروەها تایبەتن بە ڕەگەز و گرنگن بۆ دروستکردنی ڕستە گونجاوەکان. لە پورتوگالی، وشە دیاریکراوەکان بریتین لە “o” (نێرین) و “a” (مێین)، و وتارە نادیارەکان بریتین لە “um” (نێرین) و “uma” (مێین).

2. ئاوەڵناوەکان و ئاوەڵناوەکان: بەهارات بۆ ڕستەکانت زیاد بکە

ئاوەڵناوەکان ئەو وشانەن کە ناوەکان وەسف دەکەن یان دەستکاری دەکەن، و وەک ناوەکان، ڕەگەزیان هەیە. بەزۆری ئاوەڵناوەکان کە بە “o” کۆتاییان دێت نێرینەیە، بەڵام ئەوانەی بە “a” کۆتاییان دێت مێینەیە. زۆر گرنگە ڕەگەزی ئاوەڵناوەکە لەگەڵ ئەو ناوە بگونجێنیت کە وەسفی دەکات. بۆ نموونە، “homem alto” واتە “پیاوی باڵابەرز”، لە کاتێکدا “mulher alta” بە مانای “ئافرەتی باڵابەرز” دەگەیەنێت.

ئاوەڵناوەکان، لەلایەکی ترەوە، فرمان، ئاوەڵناو، یان ئاوەڵناوەکانی تر دەگۆڕن. لە پورتوگالی، ئاوەڵناوەکان بەزۆری شێوەی تایبەت بە ڕەگەزیان نییە. هەندێک لە ئاوەڵناوەکان بریتین لە “rapidamente” (خێرا)، “lentamente” (هێواش)، و “sempre” (هەمیشە).

3. فرمانەکان: وشە کردارییەکان

فرمانەکانی پورتوگالی بۆ سێ گرووپی ئاوەدانی (-ar, -er, -ir) پۆلێن دەکرێن و شێوەکانیان بە گوێرەی زمان و بابەت دەگۆڕن. ئەمانە چەند زمانێکی گرنگن کە پێویستە بیزانین:

– کاتی ئێستا (Presente): وەسفی ئەو کردارانە دەکات کە ئێستا ڕوودەدەن یان کرداری خوو.
– کاتی ڕابردوو (Pretérito): وەسفی ئەو کردارانە دەکات کە لە ڕابردوودا ڕوویانداوە. دوو جۆر هەیە: Pretérito Perfeito (ڕابردووی سادە) و Pretérito Imperfeito (ڕابردووی بەردەوام).
– کاتی داهاتوو (Futuro): وەسفی ئەو کردارانە دەکات کە لە داهاتوودا ڕوو دەدەن.

شارەزایی لە ئاوەدانی فرمان لەوانەیە ئاستەنگ بێت لە پورتوگالی، بەڵام ڕاهێنان و گونجان یارمەتیت دەدات بە شێوەیەکی کاراتر لێی تێبگەیت.

4. ڕێکخستنی وشە: بنیاتنانی ڕستەی تێگەیشتن

پێکهاتەی ڕستەی پورتوگالی نمونەیی بە پێی ڕیزبەندی بابەت-فرمان-تەن (SVO) پەیڕەو دەکات. بۆ نموونە، ڕستەی “Eu amo pizza” (“من پیتزام خۆشدەوێت”) بەم شێوازە دەڕوات. لەگەڵ ئەوەشدا، ڕێزمانی پورتوگالی دەتوانێ زۆر نەرم بێت، و لەوانەیە ڕووبەڕووی جیاوازی لە ڕیزبەندی وشەکان ببیتەوە، بەتایبەتی لە ئەدەب یان گفتوگۆی نافەرمیدا. دەق و ژیری گشتی زۆر گرنگن بۆ تێگەیشتن لەم جیاوازییانە.

5. نکۆڵی کردن و لێپرسینەوە: نەخێر بڵێ و پرسیار بکە

بۆ نکۆڵی کردن لە ڕستەیەک لە پورتوگالی، تۆ بە ئاسانی وشەی “não” پێش فرمانەکە دادەنێیت. بۆ نموونە، “Eu não falo português” واتە “من بە پورتوگالی قسە ناکەم.”

بۆ گۆڕینی دەستەواژە بۆ پرسیار لە پورتوگالی، دەتوانیت ڕیزبەندی وشەکان بگۆڕیت یان وشەیەکی پرسیارکەر بەکار بهێنیت (وەک “quem” بۆ “who”، “o que” بۆ “چی” یان “onde” بۆ “where”). بۆ نموونە، “Você fala inglês؟” واتە “ئایا بە ئینگلیزی قسە دەکەیت؟”

کۆتایی

فێربوونی ڕێزمانی پورتوگالی لەوانەیە ترسناک بێت، بەڵام بێ هیوا مەبە! هەموو زمانێک ئاڵۆزی خۆی هەیە، بەڵام بە بەردەوامی، ڕاهێنان و کەمێک ئارامگرتن، خۆت دەبینیت بە متمانە و کاریگەری پەیوەندی دەکەیت. لەبیرت بێت کە فێربوونی ڕێزمان تەنها بەشێکە لە فێربوونی زمان، هەروەها دەبێت ڕاهێنان لەسەر گوێگرتن و قسەکردن و خوێندنەوە بە پورتوگالی بکەیت. بوا جۆر دەکات! بەختێکی باش