ڕێزمانی جاڤایی

گەڕان بەناو ئاڵۆزییەکانی ڕێزمانی جاڤانی

جاڤایی زمانێکی ئوسترۆنیزی و مێژوویەکی دەوڵەمەند و گرنگی کەلتووری هەیە، ئەزموونێکی زمانەوانی سەرنجڕاکێش پێشکەش دەکات بۆ ئەو کەسانەی کە بە پەرۆشن بۆ دۆزینەوەی سیستەمی ڕێزمانی بێهاوتا. کاتێک سەرەڕۆیی دەکەیت بۆ ناو جیهانی جاڤا، نەک تەنها ئەرکەکانی زمانەوانیت دەوڵەمەند دەکەیت بەڵکو گەشتێکی کەلتووری سەرنجڕاکێشیش لە ئامێز دەگریت. هەرچەندە ڕێزمانی جاڤایی لەوانەیە لە سەرەتادا ئاڵۆز دەربکەوێت، بەڵام دابەشکردنی بۆ پێکهاتە سەرەکییەکان فێربوونی زمانەکە ئاسانتر دەکات. لەم وتارەدا، ئێمە جیهانی سەرنجڕاکێشی ڕێزمانی جاڤایی دەدۆزینەوە و ئامۆژگاری پێشکەش دەکەین لەسەر چۆنیەتی زاڵبوون بەسەر ئاڵۆزییەکانی.

1. ئەلفوبێی جاڤایی و دەنگناسی

جاڤایی ئەمڕۆ بە ئەلفوبێی لاتینی دەنووسرێت، هەرچەندە ڕێنووسێکی تەقلیدی هەیە کە بە Aksara Jawa یان Hanacaraka ناسراوە. بۆ فێربوونی ڕێزمانی جاڤایی، زۆر گرنگە ئاشنا بیت بە ڕێنووسی لاتینی هاوچەرخ و ئەگەر هەڵبژێریت، ڕێنووسی تەقلیدی. تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی دەنگ بریتین لە جیاوازی نێوان e /ə/ و é /e/، لووتی velar ng و پالاتال ny، و وەستانی گلۆتاڵ کە لەوانەیە لە هەندێک شێوەزاردا دەربکەوێت. ڕاهێنانی خوێندنەوە و نووسین لە هەردوو سیستەمەکەدا بناغەیەکی پتەو بۆ ڕێزمان دروست دەکات.

2. ناو و جێناو: ژمارە و ئاستەکان

یەکێک لە لایەنە سەرسوڕهێنەرەکانی جاڤایی ئەوەیە کە هەندێک پێشگر گۆڕانکاری لە بێدەنگی سەرەتایی وشەیەک دروست دەکەن. پێشگری لووتی N- دەبێتە هۆی ئاڵوگۆڕ وەک p بوون بە m، t بوون بە n، k بوون بە ng، و s بوون بە ny. تێگەیشتن لە کاتی و چۆنیەتی ڕوودانی ئەم ئاڵوگۆڕانە زۆر گرنگە بۆ پەیوەندی دروست لە جاڤای. نموونەکان بریتین لە پانگان بۆ مانگان، تولیس بۆ نولیس، گاوی بۆ نگاوی، و ساپو بۆ نیاپو.

3. ناو و جێناوەکان: جێندەر و حاڵەتەکان

ناوە جاڤاییەکان ڕەگەز یان حاڵەتی ڕێزمانیان نییە. زۆریی زۆرجار ئارەزوومەندانەیە و دەتوانرێت بە دووبارەکردنەوە یان گەردیلەکان بۆ ڕێزگرتن و کۆمەڵ دەرببڕدرێت، وەک بۆکا-بۆکا بۆ منداڵان و پارا بۆ ڕێزگرتن لە خەڵک. جێناوەکان بەپێی ئاستی ئاخاوتن دەگۆڕن، کە لە جاڤادا گرنگە: شێوەکانی ngoko وەک aku، kowe، dheweke و krama وەک kula، panjengan، piyambakipun. خاوەندارێتی دەتوانرێت بە enclitics وەک -ku، -mu، و -e دیاری بکرێت، و خۆپیشاندانەکان بریتین لە iki this و iku that.

4. فرمانەکان: پێکهاتە و ئاوەڵدان

فرمانە جاڤاییەکان بۆ کەس یان زمان تێکەڵ نابن. لەجیاتی ئەوە، لایەن، مەزاج، و کات لە ڕێگەی گەردیلە و یارمەتیدەرەکانەوە دەردەبڕدرێن وەک wis ready، durung not Yet، lagi in progress، arep or bakal for future or intention. دەنگ و ڤالەنسی بە مۆرفۆلۆجی مامەڵە دەکرێن، لەوانە پێشگری لووتی چالاک N-، پاسیڤ di-، و لە چوارچێوەی فەرمی یان ئەدەبی ka-. پرۆکلیتیکی وەک tak- دەتوانێت بریکاری کەسی یەکەم لە هەندێک شێوازدا دیاری بکات. شارەزایی لەم شێوازانە توانای پەیوەندیکردنت بە شێوەیەکی کاریگەر بە زمانی جاڤایی باشتر دەکات.

5. ئاوەڵناوەکان: ڕێکەوتن و شوێن

لە ڕێزمانی جاڤایدا، ئاوەڵناوەکان بە شێوەیەکی ئاسایی دوای ئەو ناوە دەکەون کە دەستکاری دەکەن و لە ژمارە و ڕەگەزدا هاوڕا نین. مانای بەراوردکاری و بەرز بەگشتی لەگەڵ luwih زیاتر و زەرد هەڵگەڕان پێک دێن، زۆرجار لەگەڵ ساکا وەک لە بەراوردکردنی نیشانە. دووبارەکردنەوە یان بەهێزکەرەکانی وەک بانجێت زۆر دەتوانن جیاوازی جیاواز زیاد بکەن.

نموونەکان:

– ترێسنا گێدی (خۆشەویستی گەورە)

– Bocah-Bocah Cilik (منداڵە بچووکەکان)

6. تێکەڵبوون بە زمان

کاریگەرترین ڕێگا بۆ تێگەیشتن و ناوخۆیی کردنی ڕێزمانی جاڤایی ئەوەیە کە بەردەوام تێکەڵ بە زمانەکە بیت. بە خوێندنەوەی ئەدەب و دەقی گۆرانی جاڤایی، سەیرکردنی وایانگ کولیت یان میدیای هاوچەرخی جاڤا، گوێگرتن لە tembang macapat، و پەیوەندیکردنی چالاکانە لەگەڵ قسەکەرانی ڕەسەن لە تۆمارە جیاوازەکاندا، تێگەیشتنت لە ڕێزمان بەهێز دەکەیت و لە هەمان کاتدا وشەگەلەکەت فراوان دەکەیت.

کۆتایی

هەرچەندە ڕێزمانی جاڤایی لەوانەیە ئاڵۆز دەربکەوێت، بەڵام دەتوانیت بە دڵسۆزی، ڕاهێنان و پەرۆشی شارەزا بیت لەم زمانە جوانە. بە جەختکردنەوە لەسەر یاسا بنچینەییەکان و تێکەڵبوون لەگەڵ زمان لە چوارچێوەی جیاوازدا، بەخێرایی شارەزایی ڕێزمانی جاڤایی خۆت بەرز دەکەیتەوە. Muga-muga بە گەشتی زمانی جاڤایی خۆت بەختێکی باش دەخوازێت، و چێژ لە ئاشکراکردنی جیهانی نادیار و سەرنجڕاکێشی ڕێزمانی جاڤایی وەربگرە!