ڕێزمانی بیلاڕووسی

ڕێزمانی بیلاڕووسی: تێڕوانینێکی نزیکتر لە ئاڵۆزییەکانی زمانی سلاڤی

ئایا تۆ فرە زمانێکی خوازراویت و حەزت لە زمانە سلاڤیەکانە؟ یان لەوانەیە تۆ تەنها حەزت لە ئاڵۆزییەکانی ڕێزمانی زمانەکانی ئەم ناوچە سەرنجڕاکێشە بێت؟ ئەگەر وایە، پشتێنە ببەستە! لەم وتارەدا دەمانەوێت جیهانە سەرسوڕهێنەرەکەی ڕێزمانی بیلاڕووسی بدۆزینەوە، کە ئەندامێکی کەمتر ناسراوە بەڵام سەرنجڕاکێشە لە خێزانی زمانە سلاڤیەکان.

با بچینە ناوەوە، وانییە؟

یەکەم شت: بیلاڕووسی چییە؟

بیلاڕووس زمانی فەرمی بیلاڕووسیە ، وڵاتێکی دەورەدراوی وشکانی لە ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا دەکەوێتە نێوان ڕووسیا ، ئۆکرانیا ، پۆڵەندا ، لیتوانیا و لاتڤیا. نزیکەی 7.9 ملیۆن قسەکەر هەیە، زمانی بیلاڕووسی سەرنجڕاکێشێکی هەیە بۆ زمانناسان و ئارەزوومەندانی زمان. وەک زمانێکی سلاڤی، بیلاڕووسی زۆر لێکچوونی هەیە لەگەڵ ڕووسی، ئۆکرانی، و پۆڵەند. لەگەڵ ئەوەشدا، هەروەها تایبەتمەندییە بێهاوتاکانی خۆی لەخۆ دەگرێت کە لە خوشک و براکانی جیا دەکاتەوە.

بەردی بناغەکان: ناوەکان، جێناوەکان، و حاڵەتەکان

وەک زمانەکانی دیکەی سلاڤی، ڕێزمانی بیلاڕووسی لە دەوری وەرچەرخانی وشەکان دەسوڕێتەوە. ئەمە مانای ئەوەیە کە کۆتایی وشەکان بە گوێرەی ئەرکی ڕێزمانیان لە ڕستەدا دەگۆڕێت. ئەمە زیاتر لە ناوەکان، جێناوەکان و ئاوەڵناوەکاندا دەردەکەوێت کاتێک لە حاڵەتی جیاوازدا بەکاردەهێنرێن. بیلاڕووس شەش حاڵەتی تووشبوون هەیە کە بریتین لە:

1. ناو- ئاماژە بە بابەتی ڕستەکە دەکات

2. Genitive – خاوەندارێتی یان بابەتی نکۆڵی کردن نیشان دەدات

3. Dative – نیشانەی بابەتی ناڕاستەوخۆی ڕستەیەک

4. تۆمەتبار – مەبەستی راستەوخۆی ڕستەیە

5. ئامرازی – ئەو ئامرازە یان شێوازە دەردەبڕێت کە کردارێک پێی ئەنجام دەدرێت

6. پێشگر یان شوێن – شوێن یان بابەتی پێشگرەکان دیاری دەکات

جگە لە حاڵەتەکان، ناوە بیلاڕووسییەکان سێ ڕەگەزی هەیە (نێرین، مێ و بێلایەن) و دوو ژمارە (تاک و کۆ). هەر پێکهاتەیەکی ڕەگەز و ژمارە کۆتاییەکی تایبەتی هەیە لە هەر حاڵەتێکدا کە گرنگە ئەمانە لەبەر بکرێت بۆ دروستکردنی ڕستەی ڕاست لە ڕووی ڕێزمانیەوە.

با قسە لەسەر فرمانەکان بکەین: زەمەنەکان، لایەنەکان، و مەزاجەکان

فرمانەکانی بیلاڕووس زۆر ئاڵۆزن و پڕن لە جیاوازی و ئاڵۆزی. ئەوان سێ زەمەنیان هەیە (ڕابردوو، ئێستا و داهاتوو)، دوو لایەن (تەواوکەر و ناتەواو)، هەروەها سێ مەزاج (ئاماژەپێکراو، پێویستی، و مەرجدار). ئەوەی فرمانەکانی بیلاڕووسی لە زمانە سلاڤیەکانی تر جیا دەکاتەوە بەکارهێنانی فراوانی لایەنەکانە.

لایەن ئاماژە بەوە دەکات کە ئایا کردارێک وەک تەواوکراو (تەواو) یان بەردەوام (ناتەواو) دەبینرێت. زۆرێک لە فرمانەکان بە جووت دێن کە لایەنە جیاوازەکان دەردەخەن، زۆرجار بە بەکارهێنانی پێشگر یان پاشگری بێهاوتا. شارەزایی لە لایەن زۆر گرنگە بۆ تێگەیشتن لە وردی زمانی بیلاڕووسی.

ئاوەڵناو، ئاوەڵناو، و خۆشیەکانی تر

ئاوەڵناوەکانی بیلاڕووس هاوڕان لەگەڵ ئەو ناوانەی کە لە ڕووی ڕەگەز، ژمارە و حاڵەتەوە دەیگۆڕن. هەروەها شێوەی بەراوردکاری و بەرزیان هەیە بۆ دەربڕینی پلەی جیاوازی کوالێتی. سەرەڕای ئەوەش، زۆرێک لە ئاوەڵناوەکان لە ئاوەڵناوەکانەوە وەرگیراون بە زیادکردنی پاشگری ‘-а’ بۆ نێرینە و ‘-ы’ بۆ مێ.

زمانی بیلاڕووسی هەروەها ڕیزێکی سەرنجڕاکێشی پێکەوەبەستن، پێشنیاز، ژمارە و تەنۆلکە لەخۆدەگرێت بۆ یارمەتیدانت لە دروستکردنی ڕستەی درێژە پێدراو و دەربڕین. بە مەشقی تەواو، بەم زووانە دەتوانیت وشەکانت بەیەکەوە بچنیت وەک وشەسازێکی بیلاڕووسی ڕاستەقینە.

لە کۆتاییدا: جادووی ڕێزمانی بیلاڕووسی

لە یەکەم نیگادا، ڕێزمانی بیلاڕووسی لەوانەیە ترسناک بێت. لەگەڵ ئەوەشدا، کاتێک قووڵتر دەچیتە ناو قوماشی چنراوی دەوڵەمەندی کەیسەکانی، لایەنەکانی، و تایبەتمەندییە زمانەوانییەکانی تر، زمانێکی پڕ لە قووڵایی، جیاوازی و دەربڕین دەدۆزیتەوە. قبووڵکردنی بەرەنگاری ڕێزمانی بیلاڕووسی نەک تەنها تێگەیشتنێکی زیاترت لە بنەماڵەی سلاڤی بە گشتی دەستەبەر دەکات بەڵکو دەستگەیشتنت بە کلتورێکی جوان و زیندوو دەبەخشێت کە چاوەڕێی گەڕانت دەکات.

ئێستا، بە تێگەیشتنێکی تازە لە ڕێزمانی بیلاڕووسی، بۆچی قووڵتر لەم زمانە سەرنجڕاکێشەدا نەکەوێت؟ کێ دەزانێت—لەوانەیە ڕۆژێک خۆت بدۆزیتەوە بە شەقامەکانی مینسکدا پیاسە دەکەیت و بە زمانی دایکیان قسە لەگەڵ خەڵکی ناوچەکە دەکەیت. فێربوونێکی دڵخۆش!