Mae dysgu iaith newydd yn gallu bod yn heriol, yn enwedig pan ddaw at ddeall y gwahaniaethau rhwng amseroedd berfau. Yn Gallese, mae’r gwahaniaeth rhwng gwneud (do) a wedi gwneud (did) yn hanfodol i ddeall er mwyn siarad yn rhugl ac yn gywir. Yn yr erthygl hon, byddwn yn archwilio’r ddau derm hyn, gan egluro eu hystyr a’u defnydd, yn ogystal â darparu enghreifftiau i’ch helpu i’w ddeall yn well.

Gwneud

Mae gwneud yn golygu “to do” neu “to make” yn Saesneg. Mae’n cael ei ddefnyddio i gyfeirio at weithred sy’n digwydd ar hyn o bryd neu’n digwydd yn rheolaidd. Mae’n ffurf bresennol y ferf.

Gwneud: Berf sy’n golygu cyflawni gweithred neu dasg.
Rydw i’n gwneud fy ngwaith cartref.

Defnydd o “Gwneud”

Mae gwneud yn cael ei ddefnyddio mewn sawl cyd-destun, gan gynnwys gweithredoedd bob dydd, arferion, a gweithgareddau sy’n digwydd ar hyn o bryd. Dyma rai enghreifftiau:

– Rydw i’n gwneud (I am doing): Mae’n cyfeirio at weithred sy’n digwydd ar hyn o bryd.
Rydw i’n gwneud y cinio nawr.

– Wyt ti’n gwneud (Are you doing): Mae’n cwestiwn sy’n gofyn am weithred sy’n digwydd ar hyn o bryd.
Wyt ti’n gwneud y gwaith cartref?

– Mae e’n gwneud (He is doing): Mae’n cyfeirio at weithred sy’n cael ei wneud gan rywun arall ar hyn o bryd.
Mae e’n gwneud y siopa.

Wedi Gwneud

Mae wedi gwneud yn golygu “did” neu “have done” yn Saesneg. Mae’n cael ei ddefnyddio i gyfeirio at weithred sydd wedi’i chwblhau yn y gorffennol. Mae’n ffurf berffaith y ferf.

Wedi gwneud: Berf sy’n cyfeirio at weithred sydd wedi’i chwblhau yn y gorffennol.
Rydw i wedi gwneud fy ngwaith cartref.

Defnydd o “Wedi Gwneud”

Mae wedi gwneud yn cael ei ddefnyddio i gyfeirio at weithredoedd sydd wedi’u cwblhau. Dyma rai enghreifftiau:

– Rydw i wedi gwneud (I have done): Mae’n cyfeirio at weithred sydd wedi’i chwblhau gan y siaradwr.
Rydw i wedi gwneud y cinio.

– Wyt ti wedi gwneud (Have you done): Mae’n cwestiwn sy’n gofyn am weithred sydd wedi’i chwblhau gan rywun arall.
Wyt ti wedi gwneud y gwaith cartref?

– Mae e wedi gwneud (He has done): Mae’n cyfeirio at weithred sydd wedi’i chwblhau gan rywun arall.
Mae e wedi gwneud y siopa.

Cymharu “Gwneud” a “Wedi Gwneud”

Er mwyn deall y gwahaniaeth rhwng gwneud a wedi gwneud, mae’n bwysig edrych ar yr amser y mae’r gweithred yn digwydd. Mae gwneud yn cyfeirio at weithredoedd sy’n digwydd ar hyn o bryd neu’n digwydd yn rheolaidd, tra bod wedi gwneud yn cyfeirio at weithredoedd sydd wedi’u cwblhau yn y gorffennol.

Gwneud: Yn cyfeirio at weithred sy’n digwydd ar hyn o bryd.
Rydw i’n gwneud fy ngwaith cartref.

Wedi gwneud: Yn cyfeirio at weithred sydd wedi’i chwblhau yn y gorffennol.
Rydw i wedi gwneud fy ngwaith cartref.

Enghreifftiau Ychwanegol

I wella eich dealltwriaeth, dyma rai enghreifftiau ychwanegol:

– Rydw i’n gwneud y gwaith cartref (I am doing the homework): Mae’r gweithred yn digwydd ar hyn o bryd.
Rydw i’n gwneud y gwaith cartref nawr.

– Rydw i wedi gwneud y gwaith cartref (I have done the homework): Mae’r gweithred wedi’i chwblhau.
Rydw i wedi gwneud y gwaith cartref.

– Mae hi’n gwneud y cinio (She is making dinner): Mae’r gweithred yn digwydd ar hyn o bryd.
Mae hi’n gwneud y cinio ar hyn o bryd.

– Mae hi wedi gwneud y cinio (She has made dinner): Mae’r gweithred wedi’i chwblhau.
Mae hi wedi gwneud y cinio.

Ymarferion i Atgyfnerthu

Er mwyn atgyfnerthu eich dealltwriaeth o’r gwahaniaeth rhwng gwneud a wedi gwneud, dyma rai ymarferion y gallwch eu gwneud:

1. Ysgrifennwch dair brawddeg gan ddefnyddio gwneud i gyfleu gweithredoedd sy’n digwydd ar hyn o bryd.
2. Ysgrifennwch dair brawddeg gan ddefnyddio wedi gwneud i gyfleu gweithredoedd sydd wedi’u cwblhau.
3. Cymharwch eich atebion gyda’r enghreifftiau uchod i wirio eich dealltwriaeth.

Mae deall y gwahaniaeth rhwng gwneud a wedi gwneud yn hanfodol ar gyfer siarad yn rhugl yn Gallese. Trwy ymarfer a defnyddio’r termau hyn yn gywir, byddwch yn gwella eich sgiliau iaith yn sylweddol. Cofiwch ymarfer yn rheolaidd ac i ddefnyddio’r termau hyn mewn cyd-destunau gwahanol i gryfhau eich dealltwriaeth.